هیئت‌معاونت سازمان‌ملل‌متحد در افغانستان (یوناما) با ابراز نگرانی می‌گوید که برخی‌از پناهجویان افغان که به‌طور اجباری به این کشور بازگردانده‌شده‌اند، با انتقام‌جویی روبه‌رو شده‌اند؛ آن‌چه‌که حکومت طالبان آن را رد می‌کند.
یوناما در گزارشی که روز پنج‌شنبه (۲۴ جولای) در وب‌سایت خود منتشر کرده، گفته‌است که مواردی را از افرادی که به‌گونه‌ی اجباری به افغانستان بازگشته‌اند، مستند کرده‌است که به‌دلیل داشتن ویژگی‌های خاص، نقض جدی حقوق‌بشر را تجربه کرده‌اند.
در گزارش بخش‌حقوق‌بشر «یوناما» آمده‌است پناهجویان افغان که به افغانستان بر‌می‌گردند به‌ویژه در معرض انتقام‌جویی و سایر نقض‌های حقوق‌بشر از سوی حکومت طالبان قرار دارند.
این گزارش می‌افزاید که این تخطی‌ها شامل شکنجه، بازداشت‌خودسرانه و تهدیدلفظی به امنیت‌شخصی از سوی مقامات حاکم (طالبان) علیه کسانی است که در سال ۲۰۲۱ از ترس از کشور فرار کرده و اکنون برگشته‌اند.
یوناما افزوده‌است که زنان و دختران، کارمندان حکومت‌پیشین، نیروهای‌امنیتی، کارمندان رسانه‌ها و فعالان‌مدنی با انتقام‌جویی و نقض حقوق‌بشر مواجه هستند که به‌گفته‌ی یوناما این معلومات براساس مصاحبه با ۴۹ تن که بین ماه‌های می تا دسمبر ۲۰۲۴ به‌صورت اجباری به کشورشان بازگردانده‌شده‌اند، انجام شده‌است.
در این گزارش ۱۸ صفحه‌ای آمده‌است که یک زن، خبرنگار پیشین تلویزیون که در سال ۲۰۲۱ از تهدیدات طالبان فرار کرده‌بود، اکنون پس‌از بازگشت، خود را «زندانی‌خانگی» عنوان می‌کند و به محققین ملل‌متحد گفته‌است: «اینجا هیچ فرصت‌های شغلی وجود ندارد، هیچ آزادی‌حرکت وجود ندارد و هیچ دسترسی به آموزش فراتر از صنف ششم وجود ندارد.»
وضعیت در افغانستان به‌ویژه برای زنان و دختران وخیم است که صرفاً به‌دلیل جنسیت‌شان با اشکال گسترده‌ی نظارت و آزار و اذیت مواجه می‌شوند.ولکر ترک
در این گزارش به نقل از ولکر تورک، کمیشنر عالی سازمان‌ملل در امور حقوق‌بشر آمده‌است: «وضعیت در افغانستان به‌ویژه برای زنان و دختران وخیم است که صرفاً به‌دلیل جنسیت‌شان با اشکال گسترده‌ی نظارت و آزار و اذیت مواجه می‌شوند.»
در این گزارش آمده‌است که این یافته‌ها نقض آشکار اصل بین‌المللی است که گویا هیچ‌کس نباید به کشوری برگردانده‌شود که در آن با خطر شکنجه، آزار و اذیت یا سایر آسیب‌های جدی مواجه شود.
این‌ها مواردی است که برخی‌از نظامیان‌پیشین افغانستان نیز در گفت‌وگو با رادیو آزادی ادعا کردند.
یکی‌از نظامیان‌پیشین که به‌دلیل حساسیت موضوع نخواست موقعیت و هویتش در این گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت که او و یک سرباز دیگر پس‌از تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱ از افغانستان به ایران فرار کردند، اما در سال ۲۰۲۳ دوباره از ایران اخراج شدند و به‌دلیل ترس از طالبان در افغانستان در حبس‌خانگی بسر می‌برند.
وی ادعا می‌کند که یک دوست‌اش به‌شدت شکنجه‌شده‌است.
«من در هرات وظیفه داشتم وقتی اخراج شدم مدت‌طولانی در خانه ماندم و بیرون نشدم. شما می‌دانید کسانی‌که قبلاً وظیفه داشتند، حالا که آن‌ها (طالبان) در قدرت هستند از آن‌ها می‌ترسند، چون می‌توانند آسیب برسانند. یکی‌از دوستانم که برای یک سناتور رانندگی می‌کرد بازداشت شد و از او پرسیدند که چرا چنین وظیفه داری. شکنجه زیاد، از او اسلحه خواستند و او را لت‌وکوب کردند. حالا او نمی‌تواند درست بنشیند.»
بخش‌حقوق‌بشر یوناما نیز در این گزارش از سربازان و مقامات‌پیشین یاد کرده‌است که به‌گفته‌ی این نهاد، خودسرانه توسط طالبان بازداشت و زندانی‌شده‌اند.
اما حکومت طالبان این گزارش‌ها و ادعاها را رد می‌کند.
ما این گزارش یوناما را مطلق رد می‌کنیم، دور از حقیقت است، زیرا ما برای تحقق فرمان امیرالمومنین در مورد عفو‌عمومی کار می‌کنیم.طالبان
عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت‌امورداخله حکومت طالبان در صحبت با رادیو آزادی ادعای سازمان‌ملل‌متحد را رد کرد:
«ما این گزارش یوناما را مطلق رد می‌کنیم، دور از حقیقت است، زیرا ما برای تحقق فرمان امیرالمومنین در مورد عفو‌عمومی کار می‌کنیم. وزارت‌داخله به‌عنوان قوه‌ی اجراییه به کسی اجازه‌ی تخطی از آن را نمی‌دهد. یوناما قبلاً چنین گزارشی را صادر کرده‌بود، اما وزیر امورداخله هیئتی را به ولایات تعیین کرد، که گویا افراد سابق با مشکلات روبه‌رو شده‌اند، اما این هیئت دریافت که این دور از حقیقت است.»
او مدعی است که افراد اگر در افغانستان کشته‌شده‌باشند، به‌دلیل خصومت‌های شخصی کشته‌شده‌اند.
بر اساس گزارش یوناما، از سال ۲۰۲۳ تاکنون تعداد زیادی‌از افغان‌ها از سوی پاکستان و ایران به‌طور اجباری به کشورشان بازگردانده‌شده‌اند.
قابل‌یادآوری است که در این‌میان نظامیان‌پیشین، فعالان‌مدنی و حقوق‌بشر، زنان‌معترض، خبرنگاران و دیگران شامل می‌باشند.
آنان پیش‌از این نیز مکرراً در صحبت با رادیو آزادی ابراز نگرانی کرده‌بودند که در صورت بازگشت به کشورشان، با تهدیدها و خطرات گوناگون مواجه خواهند شد.
