شکیلا ابراهیم‌خیل: نخواستم کودکانم قربانی کار خبرنگاری‌ام شوند

شکیلا ابراهیم‌خیل پس از ده سال خبرنگاری دیگر در افغانستان خبرنگار نیست.

او که به عنوان یکی از خبرنگاران برجسته و پیشتاز شناخته می‌شد، از تهدید‌های امنیتی فرار کرده‌است.

وی می‌گوید:

"چندین بار من، همکارانم و دفتر ما تهدید شدیم. فکر می‌کردم این تنها در حد یک تهدید است. اما دیدیم که تهدید خود را عملی کردند و سرویس حامل همکاران ما را آماج قرار دادند که دیدن این حادثه برای من بسیار دردناک بود و خیلی درد کشیدیم."

خانم ابراهیم‌خیل که همسرش را در رژیم طالبان از دست داده همراه با دو پسر و یک دخترش در اپریل ۲۰۱۶ افغانستان را به قصد اروپا ترک کرد.

او می‌گوید که به‌گونه غیر قانونی به جرمنی رسیده و حالا در نزدیکی فرانکفورت زندگی می‌کند.

این خبرنگار سابق تلویزیون خصوصی طلوع می‌گوید، چاره‌ای جز ترک خبرنگاری و خاک افغانستان نداشت.

شکیلا ابراهیم خیل خبرنگار سابق تلویزیون خصوصی طلوع

وی افزود:

"کارم عشقم و یک ارزش برایم بود. اما دیدم که نمی‌توانم و برایم مشکل بود. می‌ترسیدم که مبادا در راه مکتب به کودکانم آسیب برسد. مبادا کسی به‌خاطر رنجانیدن من به کودکانم آسیب برساند. نمی‌توانستم فرزندانم را که پدر هم ندارند تنها رها کنم."

کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان می‌گوید، از سال ۲۰۰۵ به این‌سو ۸ زن که در رسانه‌ها کار می‌کردند کشته شده‌اند.

این وضعیت خبرنگاران زن و کارمندان زن در رسانه‌های افغانستان را به شدت مأیوس ساخته است.

​نادیه زاهل۲۳ ساله ۷ سال پیش کارش را در رسانه‌ها آغاز کرد.

او که گوینده یک تلویزیون خصوصی در کابل است محیط را ترسناک توصیف می‌کند.

وی افزود:

"از محیط بسیار می‌ترسم، این خودش برای من یک تهدید است. یک‌بار تصمیم گرفتم که از رسانه‌ها کنار روم، وضعیت امنیتی هم بسیار خراب است. امکان دارد روزی شود که اگر مرا در بیرون ببینند شاید بگویند دیگر در تلویزیون نرو، یا از خانه بیرون نرو."

تقاضای نامشروع برخی از مقام‌های دولتی به‌گفته زاهل از خبرنگاران زن مشکلیست که شرایط را برای آنان دشوار ساخته است.

نادیه زاهل

وی گفت:

"در تمام اداره‌های دولتی و خصوصی این مسئله وجود دارد. پیشنهاد‌ها وجود دارد از طرف مقام‌ها و از طرف بعضی اشخاص دیگر و از خبرنگاران تقاضای نامشروع می‌شود، آن‌ها فکر می‌کنند که اگر خبرنگار قبول کرد یعنی تیر‌ شان به هدف خورده‌است، اگر نکرد شاید یک انسان خوب باشد."

در ولایت غربی هرات نیز نگاه‌ها به خبرنگاران زن تقریباً مشابه به چیزیست که نادیه به آن اشاره کرد.

سمیه ولی‌زاده، خبرنگار در هرات می‌گوید، انتظار ندارد که آنان بد اخلاق پنداشته شوند.

وی گفت:

"اکثر خانم‌ها وقتی در فضای بازتر اند و دنبال گزارش و مصاحبه می‌روند و کار‌های ساحه‌یی می‌کنند، بعضی افراد استند که با دید متفاوت به یک خبرنگار نگاه می‌کنند، فکر می‌کنند زنی که به عنوان خبرنگار فعالیت می‌کند، از لحاظ اخلاقی یک سلسله موارد را رعایت نمی‌کند و روابط نا مشروع دارد."

• مخالفت خانواده‌ها

خانم ولی‌زاده هفت سال پیش خبرنگاری را آغاز کرد.

او روی برخورد جنسیتی و ایجاد موانع از سوی خانواده‌ها برای کار خبرنگاران زن انگشت نیز می‌گذارد.

به باور خانم ولی‌زاده این برخورد از جامعه سنتی سرچشمه می‌گیرد.

سمیه ولی زاده، خبرنگار در هرات

وی می‌گوید:

"سال گذشته خانواده یک دختری که از پوهنځی ژورنالیزم فارغ شده بود، برایش اجازه نداد که کار خبرنگاری کند."

موانع و مشکلات در برابر کار خبرنگاران زن در افغانستان ابعاد متفاوت دارد.

ماریا احمدی خبرنگار در ولایت نا آرام هلمند است، جایی‌که کار برای هیچ‌کس آسان نیست و بر اساس معلومات کمیتۀ مصونیت خبرنگاران افغانستان، حضور خبرنگاران زن به‌خاطر مسایل سنتی و امنیتی در آن بسیار کمرنگ است.

خانم احمدی ۳۴ ساله خبرنگار رادیو مسکا در شهر لشکرگاه که از ۱۱ سال به این‌سو سرگرم اجرای وظیفه در رسانه‌هاست می‌گوید، مجبور به خودسانسوری می‌شوند.

وی گفت:

"زمانی‌که برای اجرای یک مصاحبه می‌رویم، مصاحبه شونده متوجه نمی‌باشد که چه می‌گوید، سپس می‌گوید اگر این سخن و این صدا این گونه باشد، معلوم‌دار است که مردسالار هستند و زور زن نمی‌رسد. کوشش می‌کنند برنامه‌ای را که ما آماده ساخته‌ایم مکمل نشر نشود."

در چوکات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، اداره‌های فعال اند که مسئولیت‌شان رسیدگی به این‌گونه شکایت‌هاست.

صابر مهمند، سخنگوی این وزارت است.

وی می‌گوید:

"بهتر اینست که اگر اسناد مستند دارند به وزارت اطلاعات و فرهنگ مراجعه کنند. در آن‌جا شورای عالی رسانه‌ها، کمیسیون تخطی رسانه‌ها و همچنان کمیسیون دسترسی به اطلاعات وجود دارند."

• سخنان زشت و رکیک

مهناز موزون ۲۵ ساله خبرنگار رادیو بیان در بلخ است.

او در تهیه چند مستند که از طریق رسانه‌های معتبر مانند الجزیره پخش شده سهم گرفته‌است.

به‌گفته مهناز، سخنان زشت و رکیک افراد ظاهراً با سواد سخت اذیت‌شان می‌کند:

"شماری از فعالان مدنی که برنامه‌های برای دادخواهی از حقوق زنان می‌گیرند، اصلاً همین‌ها خودشان می‌گویند که فلان دختر را ببین که می‌خواهد در عرصه خبرنگاری پیشرفت کند، زن را مانده و پیشرفت کردن در بخش خبر. ترا مانده که مایک را بگیری، یا زن را مانده و خبرنگار شدن، یعنی خیلی حرف‌های بد می‌زنند."

مهناز موزون ۲۵ ساله خبرنگار رادیو بیان در بلخ

مهناز اما تصمیم گرفته که این همه را نادیده بگیرد:

"حتی اگر من زخم بردارم یا تهدید به مرگ هم شوم، نمی‌توانم از خبرنگاری صرف‌نظر کنم."

افزایش بی‌ثباتی و ناامنی‌ها در افغانستان به‌گفتۀ رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران این‌کشور تعداد زیاد خبرنگاران زن را مجبور به ترک وظایف‌شان ساخته است.

نجیب شریفی در صحبت با رادیو آزادی درین مورد بیشتر می‌گوید:

"در کابل حتی وقتی تهدید‌ها علیه رسانه‌ها در سال ۲۰۱۵ افزایش پیدا کرد، به‌خصوص بعد از اعلامیه که طالبان صادر کردند و تلویزیون‌های طلوع و یک را تهدید کردند، ما شاهد این مثال‌ها بودیم، یکی از خانم‌ها وظیفه خود را ترک کرد وقتی که در سال ۲۰۱۶ تلویزیون طلوع مورد حمله قرار گرفت ما شاهد بودیم که یک تعداد از خانم‌های دیگر وظایف خود را ترک کردند."

آقای شریفی گفت، دقیقاً نمی‌دانند که چه تعداد خبرنگار زن وظایف‌شان را ترک کرده‌اند.

اما او تخمین می‌زند که پس از ۲۰۱۴ بیش از صد زن کار کردن در رسانه‌ها را کنار گذاشته اند.

آقای شریفی می‌گوید، در برخی از ولایت‌ها خبرنگاران زن که بتوانند به ساحه بروند و گزارش تهیه کنند وجود ندارد.

نجیب شریفی رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان

وی گفت:

"مثلاً در ولایت پکتیکا خبرنگار زن حضور ندارد در ولایت‌های لوگر، کنر نورستان و لغمان همچنان وجود ندارد. باید یادآور شوم که یک تعداد خانم‌های هستند که در رسانه‌ها به‌عنوان تهیه کننده کار می‌کنند اما حضور‌ شان خیلی کم است، اما کسانی که بروند و گزارش تهیه کنند، حضور ندارند."

به‌گفته رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان، حضور خبرنگاران زن در جنوب و شرق افغانستان مانند ولایت‌های پکتیا، میدان وردک، غزنی، کندهار، هلمند، ارزگان و زابل عمدتاً به‌خاطر مسایل سنتی بسیار کمرنگ است.

او می‌گوید، حضور خبرنگاران زن در رسانه‌ها درین بخش‌های افغانستان شرم تلقی می‌شود.

پنجصد خبرنگار زن در مرکز اطلاعات کمیتۀ مصونیت خبرنگاران افغانستان ثبت استند.

به‌گفته این کمیته، از میان این پنج صد تن، سه صد خبرنگار زن در پایتخت افغانستان و دو صد تن آنان در دیگر ولایت‌ها کار می‌کنند.

سازمان خبرنگاران بدون مرز می‌گوید، از سال ۲۰۰۱ به این‌سو ۱۳ کارمند زن رسانه‌ها و خبرنگار زن در افغانستان کشته شده‌اند.

بر اساس معلومات صفحه انترنت این سازمان، در میان این زنان پنج زن خارجی هم شامل بودند.

به‌عنوان مثال می‌شود به کشته شدن شیما رضایی، گوینده تلویزیون طلوع در سال ۲۰۰۵، شکیبا سانگه آماج گوینده تلویزیون شمشاد در سال ۲۰۰۷، ذکیه ذکی، گوینده رادیوی صلح در پروان در سال ۲۰۰۷، پلوشه توخی خبرنگار رادیو بیان در سال ۲۰۱۴ و میشل لانگ خبرنگار کانادایی در سال ۲۰۰۹ اشاره کرد.

به‌همین ترتیب، مریم ابراهیمی، زینب میرزایی و مهری عزیزی که برای تلویزیون خصوصی طلوع کار می‌کردند، در حمله پارسال در کابل جان دادند.

جسد یکی از قربانیان حمله انتحاری بر موتر کارمندان تلویزیون خصوصی طلوع در سال ۲۰۱۶

درین حمله توسط یک بمبگذار انتحاری گروه طالبان بالای موتر کارمندان این تلویزیون چهار کارمند دیگر طلوع کشته و ۲۰ نفر دیگر زخمی شدند.

این رویداد ۲۱ جنوری ۲۰۱۶ سبب شد تا آرزو‌های زنانی مانند شکیلا ابراهیم‌خیل در افغانستان برباد برود و راه را برای مهاجرت‌های غیر قانونی بیشتر هموار سازد.

در حملهء انتحاری شام چهارشنبه 7 تن کشته و 24 تن زخمی شدند

خانم ابراهیم‌خیل گفت:

"بدون اینکه خواستم باشد با بسیار دشواری این تصمیم را گرفتم و از خانواده‌ام، وطنم، دوستانم و وظیفه‌ای که دیوانه‌وار دوستش داشتم خدا حافظی کردم و از آن‌ها جدا شدم."

این گزارش را که ژکفر احمدی در پراگ و سحر لیوال در کابل تهیه کرده‌اند، می‌توانید با کلیک روی لینک زیر بشنوید:

شکیلا: نخواستم کودکانم قربانی کار خبرنگاری‌ام شوند