دیدبان حقوق بشر و انستیتوت حقوق بشر در اعلامیۀ مشترک برخورد طالبان با زنان در ولایت هرات را شدیداً مورد انتقاد قرار داده و گفته اند که افراد طالبان حقوق زنان را بگونۀ جدی نقض کرده اند.
به گفتۀ این اعلامیه، برخی زنان مطرح در هرات تحت تعقیب طالبان اند.
شماری زنان در هرات در صحبت با رادیو آزادی ادعا‌های مطرح شده از سوی دیدبان حقوق بشر و انستیتوت حقوق بشر را تایید می‌کنند، اما طالبان با رد این ادعاها، آنرا پروپاگند می‌دانند.
یکی از این بانوان می‌گوید: "من نمی‌توانم از خانه بیرون شوم چون طالبان در هرات بر زنان قوانین وضع کرده اند."
این خانم صفا نام دارد و در هرات زندگی می‌کند، می‌گوید که از زمان به قدرت رسیدن طالبان او و زنان دیگر در هرات با قوانین سختگیرانۀ طالبان رو به رو شده اند.
او می‌افزاید: "زنان در هرات زمان بیرون شدن از خانه باید محرم شرعی داشته باشند، حجاب اسلامی بپوشند و دختران که درس می‌خوانند از صنف ششم اجازه رفتن به مکتب را ندارند و تا حالا هیچ یک از حق و حقوق زنان را تامین نکرده و همه را زیر پای کرده اند."
اعلامیۀ مشترک دیدبان حقوق بشر و انستیتوت حقوق بشر هم ادعا‌های از نقض جدی و گستردۀ حقوق زنان و دختران در ولایت هرات مطرح کرده.
در اعلامیه که پنجشنبه (۲۳ سپتمر) نشر شده، گفته شده که افراد طالبان در ولایت هرات، دنبال زنان مطرح می‌گردند، نمی‌گذارند که زنان در بیرون از خانه گشت‌وگذار کنند، طرز لباس پوشیدن را بر زنان تحمیل می‌کنند، اجازه نمی‌دهند زنان کار و تحصیل کنند و حق گردهمایی صلح آمیز زنان را هم محدود می‌کنند.
این اعلامیه که براساس مصاحبه با هفت زن در هرات از جمله فعالان، معلمان و دانشجویان پوهنتون تهیه شده در مورد تجربه‌های این زنان در زمان تصرف هرات از سوی طالبان پرداخته.
به گفتۀ دیدبان حقوق بشر و انستیتوت حقوق بشر، همۀ زنان در هرات به دلیل بیم این‌که مورد تهدید طالبان قرار نگیرند، به شرط افشاء نشدن نام‌هایشان با این نهاد‌ها صحبت کردند.
مهناز پیروز یکتن از فعالان حقوق زن به رادیو آزادی گفت که زنان در هرات به دلیل محدودیت‌های وضع شده از سوی طالبان در ناامیدی به سر میبرند.
بانو پیروز افزود: "زنان اجازه کار در اداره‌های دولتی و موسسات را ندارند، اجازه تحصیل را آزادانه ندارند برخی‌ها تحصیل را بخاطری ترک کردند که پوشش خاص بر آنها تحمیل می‌شد، تعداد زنان تحت تعقیب اند اگر دستگیر شوند با عواقب ناگواری روبرو خواهند شد از همین‌رو به دیگر ولایت‌ها حتی بیرون از افغانستان فرار کرده اند و حتی در خیابان‌ها برخورد طالبان با زنان بسیار وحشتناک است."
زنان در هرات اولین گروۀ بودند که پس از تسلط طالبان بر کابل و بیشتر بخش‌های از افغانستان، برای دفاع از حقوق زنان دست به تظاهرات زدند.
سازمان دهندگان این تظاهرات به دیدبان حقوق بشر گفته اند که هدف آنها تظاهرات ضد طالبان و یا هم حمایت از حکومت قبلی نبود بلکه آنها از طالبان می‌خواستند که به حقوق زنان ارج بگذارند تا زنان بتوانند بدون ترس از انتقام علیه آنها و خانواده‌های‌شان زندگی کنند و بتوانند آزادانه به کار خود ادامه دهند.
اعلامیۀ مشترک دیدبان حقوق بشر و انستیوت حقو بشر همچنان می‌افزاید که ظرف چند روز پس از تصرف هرات از سوی طالبان، گروهی از زنان خواستار ملاقات با رهبران محلی طالبان برای بحث در مورد حقوق خود شدند اما در این ملاقات، این مقام‌ها انعطاف‌پذیر نبودند و از زنان خواستند که دست از دفاع از حقوق خود بردارند و از طالبان حمایت کنند تا بخاطر فعالیت‌های گذشته‌شان مورد عفو طالبان قرار گیرند.
این در حالیست که طالبان پس از ورود به کابل در ۱۵ اگست عفو عموی را اعلام کردند و گفتند که اقدامات تلافی جویانه را در برابر شهروندان افغانستان بخاطر فعالیت‌های گذشته‌شان روی دست نخواهند گرفت.
پس از مایوسی از این ملاقات برخی زنان در هرات دست به اعتراضات زدند، حدود ۶۰ تا ۸۰ زن در دوم سپتمبر به جاده‌ها برآمدند که با مخالفت طالبان رو به رو نشدند اما در اعتراضات زنان در هفتم سپتمبر به گفتۀ دیدبان حقوق بشر طالبان با زنان بد رفتاری کرده و دست به خشونت و اهانت زنان زدند.
اعتراضات به خشونت کشانیده شد و در اثر فیر طالبان به گفتۀ دیدبان حقوق بشر دو تن کشته و هشت تن دیگر در هرات زخمی شدند.
اعلامیۀ مشترک دیدبان حقوق بشر و انستیتوت حقوق بشر می‌گوید که بدرفتاری و خشونت طالبان در اعتراضات هرات، نگرانی‌های را برانگیخت که گویا طالبان تغییر نکرده و رژیم دهه ۹۰ میلادی آنها تکرار شده.
زنان در هرات از جامعه جهانی می‌خواهند که به کمک آنها بشتابد.
زرغونه نوری، عضو تیم زنان تکواندوی هرات به خبرگزاری فرانس پرس گفته که از زمان تسلط طالبان فعالیت او و دیگر دختران تیم تکواندوی هرات متوقف شده و آنها در بی‌سرنوشتی به سر میبرند.
او می‌گوید: "خواست ما از جامعه بین‌المللی و نهاد‌ها ورزشی این است که باید ما را کمک کنند و ما را در این شرایط تنها نگذارند زیرا همه اعضای تیم ملی تکواندو رویای این‌را داشتند که یک‌روزی در مسابقات المپیک پابگذاریم و بیرق افغانستان را در آنجا به اعتزاز بیاوریم."
اما طالبان ادعای هرنوع بدرفتار و نقض حقوق زنان در هرات را رد می‌کنند.
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان روز پنجشنبه به رادیو آزادی گفت:"هیچ موردی نداریم که خدا نخواسته حقوق زنان و دختران ضایع یا نقض شده باشد. ما در این مورد جدی استیم. شاید پروپاگند صورت گرفته باشد و می خواهند که اذهان را مغشوش کنند".
در رژیم طالبان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ دختران و زنان اجازه نداشتند مکتب بروند، کار یا ورزش کنند.
اما طالبان اینبار پس از به قدرت رسیدن گفتند که خواهان تامین حقوق زنان در چارچوب اصول شرعی اند، هرچند تفسیر واضحی از چهارجوب ارائه نکرده اند.
در کابینه سرپرست طالبان هیچ زنی تا هنوز شامل نیست، به زنان گفته شده که تا امر ثانی به کار‌های‌شان برنگردند و دختران پس از صنف ششم تا هنوز اجازه نیافته اند که به مکتب بروند.
