در کنار دیگر آمادگیها برای عید، مردم افغانستان از گذشتهها به این سو رسم را دارند که فرشها و قالینهایشان را به شستوشو داده و برخیها هم خانههایشان را رنگ میکنند.
اما شماری از مالکان قالینشوییها و رنگمالها میگویند، امسال در روزهای نزدیک به عید بر عکس انتظارات کاروبارشان نسبت به سالهای حاکمیت جمهوریت کمرنگ شده است.
محمد حکیم فرملی، مالک یکی از قالینشوییها در کابل به رادیو آزادی گفت، اقتصاد مردم نسبت به گذشته ضعیف شده است:
"معمولاً کسانی که اقتصادشان در سالهای گذشته و حکومتهای قبلی صاحب کارو بار بودند به شکل دوامدار فرشهای خود را میشستند. سال روان و سال گذشته فقط تنها دوستان ما که یا آب ندارند و یا جای نداشتن بخاطر عید پیش ما شستوشو کردند، امسال کارهای ما هم حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است."
رمضان، یکی از رنگمالها در شهر کابل نیز رونق کاروباراش را در نزدیکیهای عید و روزهای عادی وابسته به اقتصاد مردم میداند و میگوید، ضعف اقتصادی خانوادهها بالای کاروبارش تاثیر منفی گذاشته است:
"حالی اقتصاد مردم ضعیف شده است، کسی رنگمالی کرده نمیتواند، کمتر مردم که درآمد از خارج داشته باشد یا کاروبار خوب داشته باشد اگر رنگمالی کند، حالا بعضی مردم شش هفت سال بعد خانههایشان را یکبار رنگ میکنند و بس."
برخی از رنگمالان و رنگفروشان میگویند، امسال مشتریان اندکی هم که داشتند، در قسمت خرید رنگ و یا دستمزد رنگمالی زیاد چانهزنی میکنند و آنان هم از روی مجبوریت به مفاد اندک قناعت میکنند.
در همین حال شماری از خانوادهها هم میگویند، در نبود یا کم شدن درآمدشان چند سال میشود که علاقهای به رنگ کردن خانه و یا شستن فرشها و قالینهایشان برای عید ندارند.
سید عمر، یکی از متقاعدین نظام پیشین به رادیو آزادی گفت، چند سال میشود که حقوق بازنشستگیاش را دریافت نکرده و این روزها تمام دغدغهاش پیدا کردن یک لقمه و کرایۀ خانه است:
"ما برای خوردن یک لقمه نان نداریم، فرش از کجا کردیم که برای شستن بدهیم و از سوی دیگر پول رنگ کردن خانه را هم ندارم. ما درآستانه عید قرار داریم، من در خانه کرایی زندگی میکنم و فعلاً مرا از خانه جواب داده است."
مرسل یکی از بانوان میگوید، در سالهای گذشته که امکانات خوبی برای زندگی کردن داشتند و قالینهایشان را برای شستوشو به قالینشوییها میدادند، اما امسال خودشان در خانه شسته اند:
"در گذشته که وظیفه داشتیم اقتصاد هم خوب بود، قالینها را برای شستن به قالین شوییها میدادیم، فعلاً که شرایط اقتصادی خوب نیست، خود ما شستوشو کردیم."
این درحالیست که در سالهای پیش از حاکمیت دوبارۀ طالبان بیشتر خانوادههایی که اقتصاد و درآمد بهتری داشتند، آمادگی ویژهای برای عید میگرفتند، اما در چند سال اخیر، ظاهراً این گونه آمادگی گرفتنها کمرنگ شده است.
مقامهای حکومت طالبان بارها مدعی شدند که وضعیت اقتصادی افغانستان به اندازهای که در گزارشهای سازمانهای بینالمللی انعکاس مییابد خراب نیست، اما سازمانهای مختلف بینالمللی بارها در گزارشهایشان و مردم در گفتوگویشان با رادیو آزادی گفتند که با حاکمیت طالبان میزان فقر، بیکاری و مشکلات اقتصادی مردم افغانستان به گونۀ کمپیشینهای افزایش یافته است.
بر اساس آمار دفتر هماهنگی امور بشردوستانۀ ملل متحد، در حال حاضر نزدیک به ۲۴ میلیون تن در افغانستان برای زنده ماندن به کمکهای بشردوستانه نیاز دارند.