هرچند حضور نظامی امریکا در افغانستان پایان یافته، اما برخی ارتباطات بین دو کشور وجود دارد
کریستوفر دوناهو آخرین سرباز امریکایی بود که در تاریخ ۳۰ اگست سال ۲۰۲۱ میلادی از افغانستان خارج شد.
در ۲۹ فبروری سال ۲۰۲۰، در دوره اول ریاست جمهوری دونالد ترمپ، ایالات متحده توافقنامه ای را با طالبان در دوحه پایتخت قطر امضا کرد و بر اساس آن نیروهای امریکایی از افغانستان بیرون شدند.
برخی تحلیلگران معتقد اند که هرچند حضور نظامی امریکا در افغانستان پایان یافته است، اما هنوز برخی ارتباطات میان دو کشور وجود دارد که به ویژه در حوزه های سیاسی، استخباراتی، حقوق بشر و کمک های بشری قابل مشاهده است.
اسحاق اتمر، آگاه امور سیاسی و امنیتی و استاد رشتهٔ دیپلوماسی در پوهنتون برلین در صحبت با رادیو آزادی به چند مورد از این روابط اشاره می کند:
«با وجود که آنان در بخش نظامی از افغانستان بیرون شدند، اما دفتر آنها و دفتر طالبان در قطر نشست های منظم داشتند و همچنان در زمینهٔ تبادل اطلاعات و مسایل استخباراتی، بسیار نزدیک باقی ماندند.»
آقای اتمر در بخش همکاری های استخباراتی به موضوع حملهٔ طیارهٔ بی سرنشین امریکا در ۳۰ جولای ۲۰۲۲ در کابل اشاره می‌کند؛ حمله‌ای که در آن ایمن‌الظواهری، رهبر شبکه القاعده، در محل اقامت اش کشته شد.
شینکی کروخیل، عضو ولسی جرگه در نظام جمهوری مخلوع، نیز نظر مشابه دارد:
«من فکر نمی کنم که امریکا کاملاً خارج شده باشد، زیرا نمی خواهد که فضای افغانستان از کنترولش بیرون شود و همچنان می خواهد از اوضاع داخل افغانستان کاملاً آگاه باشد. این بدون همکاری های استخباراتی اصلاً امکان‌پذیر نیست. نمونهٔ روشن آن، کشتن ایمن الظواهری بود که به باور من می تواند یک مثال خوب به حساب آید.»
جو بایدن، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، پس از کشته شدن ایمن الظواهری رهبر شبکه القاعده در سخنرانی هشت دقیقه ای تلویزیونی خود؛ اما هیچ نامی از طالبان نبرد و تأکید کرد که به تعهدش برای انجام عملیات به منظور مبارزه مؤثر با تروریزم در افغانستان و فراتر از آن ادامه خواهد داد.
طالبان گفته بودند که در مورد ورود ایمن الظواهری به افغانستان اطلاعی نداشتند
طالبان در آن زمان گفته بودند که در مورد ورود ایمن الظواهری به افغانستان اطلاعی نداشتند و در این باره تحقیق می کنند، اما نتایج آن تحقیقات هیچگاه شریک نشد.
با این حال، شماری از رسانه های امریکایی در آن زمان گزارش های را نشر کردند که هیئتی از امریکا به رهبری دیوید کوهن، معاون سازمان مرکزی استخبارات امریکا (CIA)، و هیئتی از طالبان به رهبری عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات حکومت طالبان، در قطر با هم دیدار کرده اند.
اما لیزا کورتیس، مقام پیشین شورای امنیت ملی امریکا، گفته بودکه طالبان در مبارزه با تروریزم نمی‌توانند شریکان خوبی باشند، زیرا به گفتهٔ او، از قبل به داشتن روابط با گروه القاعده متهم اند.
در این حال شاه محمود میاخیل، سرپرست پیشین وزارت دفاع در نظام جمهوری مخلوع و آگاه امور سیاسی، در مورد چگونگی روابط حکومت طالبان و امریکا در چهار سال گذشته می گوید:
«امریکا در چهار سال گذشته در چند بخش در مسایل افغانستان نقش داشت؛ در بخش حقوق بشر یا حقوق زنان نقش ایفا می‌کرد و از طریق سازمان ملل متحد به افغانستان کمک می‌نمود. امریکا در سطح منطقه ای نیز با نمایندگان ویژهٔ کشورهای منطقه و جهان در ارتباط با مسئله افغانستان، از طریق نهاد های سازمان ملل متحد در قطر، هماهنگی و فعالیت هایی داشت.»
رادیو آزادی تلاش کرد نظر سهیل شاهین، سفیر حکومت طالبان در قطر و رئیس پیشین دفتر سیاسی طالبان در آن کشور، را در مورد چگونگی روابط حکومت طالبان و اظهارات کارشناسان سیاسی و امنیتی افغان در این خصوص داشته باشد، اما او تا زمان نشر این گزارش به پرسش ها در این مورد پاسخ نداد.
با این حال، شایان ذکر است که مقام های امریکایی هر از گاهی در مورد وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان اظهارات داشته اند و نهاد های مختلف سازمان ملل متحد نیز در این باره نشست های برگزار و اعلامیه های صادر کرده اند.
اما این تلاش ها کمکی به کاهش محدودیت ها بر زنان در افغانستان نکرده است و دختران و زنان افغان و مدافعان حقوق آنان بارها در گفتگو با رادیو آزادی گفته اند که تنها اقدامات عملی می تواند مشکلات آنان را حل کند.
امریکا در چهار سال گذشته حدود چهار میلیارد دالر کمک های بشری به افغانستان ارائه کرده است
در بخش کمک ها نیز، دونالد ترمپ، رئیس جمهور جدید امریکا، در ماه جنوری سال جاری میلادی با صدور یک فرمان اجرایی تمام کمک های خارجی امریکا را به حالت تعلیق درآورد و گفت که این کمک ها با منافع امریکا سازگار نیست، با این حال، ادارهٔ بازرس ویژهٔ امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) ماه گذشته اعلام کرد که امریکا در چهار سال گذشته نزدیک به چهار میلیارد دالر کمک های بشردوستانه به افغانستان ارائه کرده است.
ترنم سیدی، رئیس شبکهٔ مشارکت سیاسی زنان افغانستان و فعال حقوق زنان، در گفتگو با رادیو آزادی ادعا کرد که این کمک ها طالبان را تقویت کرده است.
او از امریکا و جامعهٔ جهانی می‌خواهد که بر طالبان فشار وارد کنند:
«هفته‌وار از ۴۰ تا ۸۰ میلیون دالر کمک در واقع کمکی به حکومت طالبان است که چهار سال در افغانستان دوام بیاورد و خود را حفظ کند. اگر این کمک ها نمی‌بود شاید این قدر دوام نمی آوردند. در هر حال، ما می خواهیم که حمایت از زنان افغان به شکل نمونه ای و صرفاً با کمک های مقطعی نباشد، بلکه زنان افغان خواهان فشار واقعی بر طالبان اند؛ در غیر آن، زنان افغان به همین گونه در تاریکی باقی خواهند ماند.»
مقام های امریکایی بارها به گونهٔ مستقیم از سیاست های طالبان انتقاد کرده اند
مقامات امریکایی در دوره ریاست جمهوری جوبایدن ،سازمان ملل متحد و حکومت طالبان؛ اما همواره در مورد این کمک ها گفته بودند که فقط در بخش کمک های بشر دوستانه برای مردم افغانستان ارائه می شود.
گفتنی است که مقام های امریکایی بارها به گونهٔ مستقیم از سیاست های طالبان انتقاد کرده و حتی تعامل جهانی با آنان را نیز محکوم کرده اند.
جاناتان شرّیر، نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد، بتاریخ ۷ جولای در نشست عمومی مجمع عمومی این سازمان گفت که: "امکان ندارد که هم با طالبان تعامل صورت گیرد و هم در عین زمان انتظار برود که آنان به تعهدات جهانی خود پابند بمانند، به گفته او این دو موضوع با هم در تضاد اند."
او افزود که واشنگتن به نیت واقعی طالبان شک دارد و باور دارد که طالبان تنها زمانی آمادهٔ گفتگو می شوند که این گفتگوها به نفع شان تمام شود.
با این حال، کارشناسان سیاسی و امنیتی افغان که در این گزارش با آنان گفتگو شده، می گویند در زمینه کمک های بشری، رهایی شماری از زندانیان امریکایی، تبادل زندانیان و کاهش تهدیدهای امنیتی، میان امریکا و طالبان گفتگوهای تاکتیکی انجام شده است.
گفتنی است که برای اولین بار پس از حاکمیت طالبان در افغانستان یک هیئت امریکایی در ماه
طالبان توافق کرده اند که جورج گلزمن را به حیث حسن نیت، از زندان رها کنند
مارچ سال جاری به کابل سفر کرد که در ترکیب آن زلمی خلیلزاد نماینده پیشین امریکا برای افغانستان شامل بود.
آقای خلیلزاد گفت که طالبان توافق کرده اند که جورج گلزمن را به عنوان حسن نیت به دونالد ترمپ، رئیس جمهور امریکا و مردم این کشور، از بند رها کنند.
طالبان پیش از این دو شهروند دیگر امریکا را به نام های رایان کوربیت و ویلیم مک کینتی در بدل رهایی یک عضو طالبان به نام محمد خان آزاد کردند.
در پی این سفر، ایالات متحده امریکا، جایزه ده میلیون دالری برای گرفتاری سراج الدین حقانی، وزیر داخله طالبان و دو عضو دیگر آنان را برداشت.
پس از آن ذاکر جلالی، از مقام های وزارت خارجه طالبان، گفت که آزادی جورج گلزمن زندانی امریکایی و حذف این جوایز نشان دهنده آن است که هر دو طرف در حال «عبور از پیامدهای دوران جنگ» و برداشتن «گام های سازنده برای پیشبرد روابط دوجانبه» هستند.
طالبان همواره خواهان تعامل با امریکا شده و خواهان خارج شدن از لیست تحریم، واگذاری ذخایر بانک مرکزی افغانستان و به رسمیت شناخته شدن حکومت شان شده اند.
وزارت خارجه ایالات متحده حدود سه ماه قبل گفت که هرگونه اقدام در راستای به رسمیت شناختن و عادی سازی روابط با حکومت طالبان وابسته به عملکرد حکومت طالبان خواهد بود.
در چهار سال هیچ کشور جهان به جز روسیه حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است، رعایت حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و دختران و تشکیل حکومت همه شمول از شرط های اساسی به رسمیت شناختن حکومت طالبان خوانده شده است.