اظهارات اخیر فیصل کریم کندی، والی ایالت خیبر پختونخوا پاکستان، در پیوند به این که پاکستان در تلاش است تا از طریق دهلیز واخان افغانستان به آسیای مرکزی دسترسی پیدا کند، نگرانی‌هایی را برانگیخته است.
کندی در مصاحبه‌ای که در ۲۵ جولای از سوی پادکست خان کاست منتشر شد، گفته که پاکستان با استفاده از این مسیر به اهداف تجاری و منطقه‌ای بزرگ خود خواهد رسید. او در مورد نگرانی‌ها در خصوص حضور پاکستان در واخان و مسائل امنیتی از جمله حضور تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی) و گروه داعش در پاسخ به پرسشی گفت که هر مسئله یک راه‌حل دارد.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که پیش از این محمد یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع حکومت طالبان، در یک نشست گفته بود که واخان برای افغانستان حیثیت «سر» را دارد.
با توجه به اهمیت استراتژیک منطقه واخان، برخی کارشناسان می‌گویند که دسترسی پاکستان به این مسیر ترانزیتی به منفعت افغانستان نخواهد بود. به گفته آنان، ارتباط پاکستان با آسیای مرکزی از طریق دهلیز واخان افغانستان، پروژه‌های منطقه‌ای بزرگ در افغانستان را تضعیف خواهد کرد.
بشیر دودیال، آگاه اقتصادی، به رادیو آزادی می‌گوید در صورت دسترسی پاکستان به واخان، به معنی از دست رفتن منطقه مهم از دست افغانستان است: "اینکه پاکستان می‌خواهد از این راه به سوی آسیای مرکزی عبور کند، این فاصله از ۹۰ کیلومتر هم کمتر است که کارگوهای تجارتی شاید تا ۵ دقیقه هم دوام نکند. این راه اقتصادی و کوتاه برای پاکستان است اما برای افغانستان هیچ منفعت ندارد چون نمی‌تواند در آنجا شغل ایجاد شود."
برخی دیگر از آگاهان در پیوند به نگرانی‌های احتمالی مبنی بر اینکه پاکستان آیا به حدی بر طالبان نفوذ دارد که منجر به فراهم شدن این مسیر ترانزیت برای پاکستان شود، می‌گویند که کشورهای همسایه باید متقاعد ساخته شوند تا از راه ترانزیتی جنوب غرب استفاده کنند و آن نیاز به دیپلماسی موثر دارد.
دریاخان بهیر، آگاه اقتصادی، در این مورد به رادیو آزادی گفت:
"افغانستان با توجه به منافع ملی خود ضرورت دارد هم در قسمت احداث این سرک و هم در بازنگری توافقنامه‌ها و هم در قسمت متقاعد ساختن همسایه و منطقه که چطور می‌توانند از این مسیر استفاده کنند، باید دیپلماسی موفق و موثر را روی دست بگیرند."
هفته گذشته، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه، و عبدالسلام حنفی، معاون اداری رئیس‌الوزرا حکومت طالبان، در دیدار با لی چون، معاون وزارت فرهنگ و گردشگری چین، با تاکید بر اهمیت اتصال زمینی افغانستان و چین از طریق واخان بدخشان، افزودند که افتتاح دهلیز واخان نقش مهمی در تقویت روابط اقتصادی بین افغانستان و چین خواهد داشت.
کار ساخت جاده‌ای به طول ۵۰ کیلومتر در مسیر واخان - شینجن در ماه می سال ۲۰۲۱ آغاز شد و سه ماه بعد از تسلط طالبان بر افغانستان متوقف شد. اما حکومت طالبان کار ساخت این جاده را دوباره آغاز کرد. در ماه اپریل، ملا محمد یونس آخندزاده، سرپرست وزارت احیا و انکشاف دهات حکومت طالبان، اعلام کرد که کار این جاده به زودی تکمیل خواهد شد.
واخان، یک دهلیز باریک در کوه‌های پامیر در افغانستان است که به عنوان نقطه اتصال چهار کشور چین، پاکستان، افغانستان و تاجیکستان عمل میکند. این دهلیز در شمال شرق افغانستان، کوتاه‌ترین مرز بین افغانستان و چین است که حدود ۷۶ کیلومتر طول دارد.
