اما افغانستان یگانه کشوری در جهان است که نیمی از جمعیت آن، یعنی دختران از آموزش محروم و دانش‌آموزان پسر با ابتدایی‌ترین شرایط و امکانات مصروف آموزش اند.
آب پاک وجود ندارد، کتاب‌های کافی نداریم و مشکلات زیادی داریم
حفیظ‌الله، باشندهٔ ولایت ننگرهار و دانش‌آموز صنف دهم در مورد مشکلات آموزشی خود به رادیو آزادی گفت:
"ما در منطقهٔ سپین‌غر در لیسه چهل‌گزی حدود یک‌ونیم هزار دانش‌آموز هستیم، تعمیر مکتب بسیار کوچک است و در این هوای سرد بسیاری از دانش‌آموزان زیر خیمه‌ها درس می‌خوانند، آب پاک وجود ندارد، کتاب‌های کافی نداریم و مشکلات زیادی داریم."
یکی از باشنده‌های ولایت پکتیا و دانش‌آموز صنف دوازدهم که نخواست نام‌اش در گزارش ذکر شود، نیز به رادیو آزادی گفت:
درس‌ها جریان دارد، اما در سطحی‌که توقع می‌رود نیست
"درس‌ها جریان دارد، اما در سطحی‌که توقع می‌رود نیست، کمبود معلمان مسلکی وجود دارد، صنف‌های مشخص برای مضامین ساینسی و کمپیوتر نداریم، از وزارت معارف خواستاریم که برای ما فرصت آموزش با کیفیت را فراهم کنند."
سازمان ملل متحد تاریخ ۲۴ جنوری را روز جهانی آموزش نام‌گذاری کرده و دسترسی به آموزش را حق بشری انسان‌ها و اصل مهم پیشرفت جامعه دانسته است.
در داخل افغانستان، تعدادی از دختران دانش‌آموز می‌گویند که با محروم شدن از آموزش توسط حکومت طالبان، تمام امیدهای‌شان را از دست داده و آیندهٔ‌‌شان را تاریک می‌بینند.
شما خود تصور کنید، وقتی نیمی از جامعه از آموزش و فعالیت محروم باشند، آینده آن جامعه از لحاظ اقتصادی و سایر جهات چه خواهد شد؟
راحله سروری، باشندهٔ کابل و دانش‌آموز صنف نهم که طالبان او را از ادامهٔ آموزش محروم کرده‌اند، به رادیو آزادی گفت:
"شما خود تصور کنید، وقتی نیمی از جامعه از آموزش و فعالیت محروم باشند، آینده آن جامعه از لحاظ اقتصادی و سایر جهات چه خواهد شد؟"
هریوا، باشندهٔ ولایت خوست و دانش‌آموز صنف هشتم که به دلیل ممنوعیت طالبان از آموزش محروم شده، نیز به رادیو آزادی گفت:
"بسته شدن مکاتب، یک محرومیت آموزشی برای ما است و دیگر این‌که باعث شده مشکلات روحی زیادی پیدا کنیم، این وضعیت باعث کاهش آگاهی و پیشرفت زنان در جامعه می‌شود، من بسیار نگرانم و همیشه غم و تشویش آینده با من است."
گفتنی‌ست که حکومت طالبان از حدود سه سال پیش تا کنون به طور مطلق آموزش دختران بالاتر از صنف ششم تا پوهنتون را ممنوع کرده‌است.
چالش‌های سیستم آموزشی در افغانستان
برخی آموزگاران نیز از کمبود امکانات و پایین بودن معاشات شکایت دارند و می‌گویند که به دلیل این مشکلات نمی‌توانند به نیازهای خود رسیده‌گی کنند.
یکی از باشنده‌گان ولسوالی علی‌شیر در ولایت خوست که نخواست نام‌اش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت:
"خواست ما از دولت این است که در بخش ارتقای ظرفیت معلمان کار کند و معاش معلمان را افزایش دهد، مشکلات اقتصادی ما را در نظر بگیرد، در کل افغانستان به اصلاحات عمیق در بخش آموزش نیاز دارد، چه در سطح نصاب و چه در مورد آموزگاران مسلکی و مسائل دیگر."
برخی فعالان حق آموزش وضعیت کنونی آموزش در افغانستان را نگران‌کننده می‌دانند و می‌گویند اگر این وضعیت همراه با مشکلات و چالش‌ها ادامه یابد، آیندهٔ افغانستان به خطر می‌افتد و نیمی از نسل آینده بی‌سواد و متباقی آنان نیز آموزش‌هایی بی‌کیفیت خواهند داشت.
اگر این وضعیت ادامه یابد، پس از سال‌ها پیامدهای منفی آن آشکار خواهد شد.
فضل‌الهادی وزین که پیش از این در یکی از پوهنتون‌ها استاد بود، در این مورد به رادیو آزادی گفت:
"متأسفانه وضعیت آموزش و پرورش در افغانستان خوب نیست، اگر این وضعیت ادامه یابد، پس از سال‌ها پیامدهای منفی آن آشکار خواهد شد و جبران‌ناپذیر خواهد بود، یک نسل بی‌سواد خواهد ماند، از سوی دیگر، انگیزه آموزش نیز روز به روز کاهش می‌یابد."
آقای وزین تأکید می‌کند که حکومت طالبان باید هرچه زودتر دروازه‌های آموزش را به روی دختران باز کند و با همکاری جامعهٔ جهانی زمینهٔ تحصیل بهتر و پیشرفته را برای مردم فراهم کند.
منصور احمد حمزه، سخنگوی وزارت معارف حکومت طالبان و ضیاالله هاشمی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی به پرسش‌های رادیو آزادی در مورد این شکایات تا زمان نشر این گزارش پاسخ نداده‌اند.
شعار روز جهانی آموزش سال ۲۰۲۵ چیست؟
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سوم دسمبر ۲۰۱۸ تاریخ ۲۴ جنوری را به عنوان «روز جهانی آموزش» نام‌گذاری کرد و در قطعنامهٔ مربوطه از تمامی حکومت‌ها، سازمان‌ها، نهادها و جوامع خواست تا در بالاترین سطح ممکن، به‌طور مؤثر و جامع حق آموزش برابر را برای همه اعضای جامعه تضمین و اجرا کنند.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در وب‌سایت خود شعار روز جهانی آموزش سال ۲۰۲۵ را «پیشرفت جامعه بشری از طریق آموزش در عرصه فناوری» اعلام کرده و تأکید کرده‌است که فناوری در جهان با سرعت در حال پیشرفت است و باید از طریق آموزش توانایی مدیریت آن به دست آید.
