با آنکه تاپی ۲۳ سال پیش مطرح شده بود اما سر انجام این پروژه امروز به خاک افغانستان رسید.
تاپی، پروژه که یک بخشی از اقتصاد افغانستان به آن گره خواهد خورد.
امیدهای زیادی به مزایای این پروژه نهفتهاست و اما پس از سالها انتظار سر انجام کار عملی این پروژه به تاریخ ۲۳ فبروری سال روان میلادی در ولایت هرات آغاز شد.
به باور حکومت افغانستان، این پروژه ضمن مزیت اقتصادی و شغلی در همگرایی کشورهای منطقه نیز با اهمیت دانسته میشود.
قادر شاه سخنگوی دفتر مشاور امنیت ملی افغانستان به رادیو آزادی چنین گفت:
"ما مطمین هستیم که این پروژه و دیگر پروژه‌های منطقه کمک میکند که در مبارزه با تروریزم، بهبود اقتصاد و از بین بردن اقتصاد جرمی همکاریهای بیشتر بمیان آید و ما بتوانیم یک گام دیگر به اجماع منطقه‌ای بگذاریم."
وزارت خارجه افغانستان میگوید که این پروژه سیاست تقابل منطقه‌ای را به سیاست تحمل سوق خواهد داد.
تاپی بیش از ۱۸۰۰ کیلومتر طول دراد که گاز را از ترکمنستان به هند از خاک افغانستان و پاکستان انتقال میدهد.
حدود ۷۵۰ کیلومتر این پایپ‌لاین از خاک افغانستان از ولایات هرات، فراه، هلمند و کندهار میگذرد و این کشور سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دالر از بابت حق ترانزیت و ۵۰۰ تن متر مکعب گاز بدست میآورد.
هزینه ساخت و اجرای این پروژه در حدود ۱۰ میلیارد دالر برآورد شدهاست که بخش عمده‌ای آن را ترکمنستان میپردازد.
معاونیت دوم ریاست جمهوری افغانستان در یک مقاله نوشتهاست، طرح اولیه پروژه تاپی در آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی پس از سقوط حکومت کمونیستی در افغانستان، توسط شرکت آرجانتینی «بریداس» مطرح شد.
اما با ورود شرکت آمریکایی «یونیکال» با حمایت دولت این کشور، شرکت «بریداس» کنار زده شد.
با به قدرت رسیدن رژیم طالبان، پاکستان همگام با مقامات آمریکایی تلاش کردند که گروه طالبان را با هدف تأمین امنیت مسیر احداث این خط لوله انتقال گاز وارد پروژه کنند اما رویداد ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی و فروپاشی رژیم طالبان، پروژه را عملا متوقف کرد.
در سال ۲۰۰۵م کنفرانسی در دهلی نو با اشتراک بیش از بیست کشور و سازمان بین‌المللی، با محوریت این پروژه به منظور کمک اقتصادی به افغانستان تدویر یافت.
اولین موافقتنامه تاپی، در سال ۲۰۱۰ میان چهار کشور افغانستان، هند، پاکستان و ترکمنستان امضا شد.
قرارداد اجرای آن نیز، در دسامبر ۲۰۱۵ میان رهبران چهار کشور به امضا رسید و در نهایت، کار عملی در ۲۰۱۶ آغاز شد.
احتمال دارد تا اوایل سال ۲۰۲۰، مرحله گاز رسانی این طرح آغاز شود.
ترکمنستان چهارمین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد.
از سوی هم فیروز خان مسجدی معین وزارت تجارت و صنایع افغانستان میگوید که این پروژه افغانستان را عملا به چهار راه ترانزیتی اقتصادی مبدل کرده و در رشد اقتصادی کشور مفید خواهد بود.
او افزود:
"ما از مقداری گاز که سهم حکومت است در بخش صنعت و فابریکهها که به انرژی ضرورت دارند استفاده می‌کنند و طبیعی است تاثیرات مثبت بالای رشد صنعت و اقتصاد کشور دارد."
در همین حال، عبدالقدیر مطفی سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان میگوید با تطبیق این پروژه هزاران شغل مستقیم وغیرمستقیم ایجاد خواهند شد:
"خط لوله گاز که از این مناطق میگزرد سرمایه گذاری خارجی و داخلی را جذب میکند که خود در اشتغال زایی رول دارد و هزاران تن شامل کار خواهند شد."
هرچند چالشهای امنیتی و برخی مداخله کشورهای بیرونی یک نگرانی در برابر این پروژه شمرده میشود اما وزارت داخله افغانستان میگوید که برای تامین این پروژه اقدامات جدی خواهند کرد.
پیش از این گروه انشعابی طالبان از این پروژه حمایت کردهاند.
به تازگی یک گروهی از مخالفان مسلح دولت که قصد حملات تخریبی در مراسم افتتاح پروژه تاپی را داشت روز سه شنبه به پروسه صلح پیوست.
قوماندان این گروه گفتهاست آنان از سوی ایران پشتیانی میشدند و در این کشور نیز آموزشهای نظامی فرا گرفته بودند.
مقامات ایرانی در این مورد تا حال چیزی نگفتهاند.
از ایران در حالی نام گرفته میشود که این کشور در این پروژه منطقه‌ای سهمی ندارد.
در همین حال شماری از کارشناسان میگویند که تطبیق این پروژه برای بهبود وضعیت امنیتی در منطقه و ایجاد اجماع منطقه در امر مبارزه با تروریزم کمک خواهد کرد.
احمد سعیدی یکی از این کارشناسان به رادیو آزادی چنین گفت:
"منافع کلان اقتصادی و همگرایی منطقه‌ای میتواند مانع از گسترش و پرورش بیشتر ناامنی در این منطقه شود و همچنان پروژه تاپی در تامین صلح و مبارزه مشترک با تروریزم در منطقه کمک میکند."
وی تاکید دارد که افغانستان میتواند در صورت مداخله پاکستان، از این پروژه منحیث یک حربه اقتصادی در برابر پاکستان استفاده کند.
گزارش: نورالله شایان
