حکومت طالبان در سال ۲۰۲۴ فرمان های محدود کنندۀ بیشتر را بر زنان وضع کردند

سکینه یکی از ده‌ها دختری است که از ادامه آموزش در انستیوت های طبی محروم شدهف او به رادیو آزادی گفت:

"من امید خودم را ازدست داده دادم و در انزا قرار گرفتم."

او می گوید که سه سال منتظر بازشدن دروازه های پوهنتون بود، اما امسال تازه درس خواندن در یکی از انستیتوت های صحی را آغاز کرده بود واکنون تنها امیدش برای خدمت برای کشور از آنها گرفته شده است و این تاثیر بدی بر زندگی زنان و دختران و همه مردم افغانستان می گذارد:

" دوباره حس می کنم که زنده نیستم، به یک انزوا و گوشه نشینی رفتیم، زندگی برایم معنا ندارد، چون تنها آرزویم داکتر شدن بود، هدفم کمک کردن به دختران افغان که فقر و بیچارگی و انزوا و افسردگی قرار دارند. میخواستم دست شان را بگیرم."

بخت‌الرحمان شرافت معاون وزارت صحت عامه حکومت طالبان، در سوم دسمبر ۲۰۲۴ طی نشستی با رؤسای انستیتیوت های طبی اعلام کرد که از شمولیت و ادامه تحصیل دختران دراین مؤسسات جلوگیری خواهد شد.

این اعلامیه که بر اساس گزارش‌ها به دستور رهبر طالبان، ملا هبت‌الله آخندزاده صادر شده، آموزش دختران را در انستیتیوت‌های طبی که در بخش‌های قابلگی، ستوماتولوژی، نرسینگ و لابراتوار آموزش می‌دادند، منع کرده است.

" وقتی می دیدم که محصلین ذکور می روند درس میخوانند، حس نا امیدی من بیشتر می شود، به خودم می گویم ای کاش دختر نمی بودم."

سپوژمی که محصل صنف ششم پوهنزی طب کابل بود و اکنون از تحصیل محروم شده است به رادیو آزادی می گوید که فشار های روانی بدی را به دلیل فرامین محدود کننده طالبان سپری می کنند:

" یک سال گذشته برای ما یک سال پر از ناامیدی و همراه با چالش بود، همیشه همین را به خودم می گفتم که کاش در افغانستان تولد نمی شدم و کاش افغان نمی بودم که ازحقوق خود برخوردار می شدم و به آرزو های خود می رسیدیم و به کشورم خدمت می کردیم."

در سال ۲۰۲۴، علاوه بر ممنوعیت تحصیلات نیمه‌عالی، قانون امر به معروف و نهی از منکر نیز باعث اعمال محدودیت‌ها بر حضور زنان در برخی حوزه‌های اجتماعی شد.

این قانون که در اواخر ماه اگست نافذ و از سوی وزارت عدلیه در جریده رسمی منتشرشد، شامل چهار فصل و ۳۵ ماده است.

در ماده ۱۳ این قانون، پوشاندن کامل بدن زنان اجباری اعلام شده و طبق متن قانون "به دلیل ترس از فتنه"، پوشاندن صورت نیز ضروری است.

همچنین در بخش دیگری از این ماده، صدای زنان نیز عورت شمرده شده و ذکر شده است که زنان نمی‌توانند با صدای بلند آواز یا نعت بخوانند و یاهم تلاوت کنند.

اجرای این قانون در برخی ولایت‌ها دختران را از فعالیت در رسانه‌ها نیز منع کرده است.

یکی از باشندگان کندهار که نخواست نام و صدایش منتشر شود، به رادیو آزادی گفت که به دلیل همین محدودیت‌های اجتماعی و کاری، مجبور به ترک کشور شده و اکنون در یکی از کشورها پناهنده شده است.

بنیاد مستقل سوئیسی به نام "ACAPS" در ۲۴ دسمبر اعلام کرد که حکومت طالبان از اول جولای تا دوم دسمبر ۲۰۲۴ در مجموع ۱۶ فرمان و سیاست صادر کرده که جنبه‌های مختلف زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده است.

بر اساس ارزیابی این بنیاد، ۸ مورد از این فرمان‌ها و سیاست‌ها در سطح ملی و باقی در سطح ولایتی صادر شده‌اند که بیشتر آن‌ها با هدف جلوگیری از مشارکت زنان در عرصه‌های اجتماعی بوده است.

شفیقه رزمنده فعال حقوق زن در صحبت با رادیو آزادی می گوید که دربیش از سه سال گذشته نشانه طالبان زنان بودند و این قشر به گونه سیستماتیک از همه بخش های زندگی محروم شدند.

" رفتار تحمیل آپارتاید جنستی در افغانستان توسط طالبان در نقطه اوج خود در سال 2024 رسید، در عین حال زنان به دلیل جنسیت شان آماج تبعیض قرار گرفتند و از آموزش و بخش های مختلف حذف شدند. همه فریاد های و صدای افغانستان که به قیمت گران تمام شده برای فعالان حقوق زن، نایدیده و ناشنیده گرفته می شود."

طالبان در فرمان‌ها و دستورات خود درباره زنان مدعی‌اند که به تأمین حقوق زنان در چارچوب اسلام و رسوم و عرف افغانی متعهد هستند. اما این ادعا با مخالفت بسیاری از افغان‌ها و فعالان مواجه شده است.

این فعالان استدلال می‌کنند که افغانستان در طول تاریخ، زنانی پرورش داده که از میدان‌های مبارزه تا عرصه‌های علمی، نامشان در تاریخ جهان ثبت شده است.

علاوه بر این، تعدادی از مفتیان و دانشمندان برجسته جهان اسلام نیز برخی از سیاست‌های طالبان را نه اسلامی، بلکه تفسیر و تعبیر سخت‌گیرانه آن‌ها از اسلام می‌دانند.

مفتی منیر شاکر که اغلب با تحقیقات خود تعدادی از روحانیون و علمای دین را به چالش می کشد، با استدلال آیات قرآن و احادیث می گوید که زنان حق تحصیل و کار دارند.

"خداوند در قرآن شریف انسانیت را مورد خطاب قرار داده است، نه تنها مردان، پس اگر زنان جزو مسلمانان به حساب می آیند، علم و تعلیم بر آنها واجب است، همچنین در آیات زکات آمده است که اگر زنان تجارت و کاروبار کنند، آنها سهم خود را دارند. جلد هشتم طبقات ابن سعد پر از این گونه داستانهاست، اما آنهایی که این احادیث و این کتاب ها را قبول دارند، چگونه می گویند زن نمی تواند تجارت کند."

فرمان های محدود کننده رهبری طالبان در زمینه حقوق زنان و آموزش گاهی مورد انتقاد بسیاری از اعضای کابینه و حامیان آنها قرار گرفته است، اما این انتقادات در سطحی نیست که بر تصمیمات دولت تأثیر بگذارد.

طالبان پس از به قدرت رسیدن در ۱۵ اگست۲۰۲۱ مکاتب دخترانه بالای صنف ششم را بسته کردند و سپس دروازه های پوهنتون ها را به روی آنها بستند.

علاوه بر این، زنان از کار در سازمان های بین المللی و ملی منع شده اند، سالن های زیبایی آنها تعطیل شده و از رفتن به پارک، حمام و ورزش منع شده اند.

بر سفر زنان نیز محدودیت وضع شده و آنها مسافت های طولانی را نمی توانند بدون محرم سفر کنند.

در حال حاضر دختران فقط می توانند تا صنف ششم مکتب، مدارس دینی و برخی از کورس های خصوصی آموزش ببینند.

در اواخر ماه دسمبر نیز گزارش هایی منتشر شد که دختران بالای صنف ششم را از رفتن به کورس ها در ولایت هرات منع کردند.

گزارش هایی مبنی بر ممنوعیت مشابه در ننگرهار نیز منتشر شده است، اما منابع رسمی هنوز آن را تایید نکرده اند.

ظاهراً به دلیل این تحریم ها، حکومت طالبان در سه و نیم سال گذشته هیچ کشوری را به رسمیت نشناخته است.

سازمان ملل متحد و دیگر سازمان ها و نهادهای مختلف بین المللی ازحکومت طالبان خواسته‌اند تا این محدودیت ها را رفع کنندُ اما واکنش های بین الملی هیچ تاثیری نداشته است.

توماس نیکلاسن نماینده اتحادیه اروپا برای افغانستان که چند هفته پیش به کابل رفته بود، می گوید که مقامات طالبان در کابل در مورد محدودیت‌های اعمال شده بر دختران و زنان توضیحی نداده اند.

توماس نیکلاسن در بازگشت از افغانستان گفت که اتحادیه اروپا به شدت نگران وضعیت این کشور است:

"من افغانستان را در شرایطی ترک می کردم که هنوز هم به شدت نگران وضعیت سیاسی، اقتصادی، حقوق بشری و اجتماعی این کشور هستم، به ویژه در مورد وضعیتی که افغانستان به دلیل اجرای فرامین اخیر با آن مواجه است."

سازمان همکاری اسلامی و بسیاری از کشورها و جوامع اسلامی نیز از چندین فرمان محدود کننده، حکومت طالبان انتقاد کرده اند.

ناظران می گویند که اگر طالبان در این سیاست های محدود کننده تجدید نظر نکنند، روز به روز فاصله میان آنها و مردم بیشتر می شود، انزوای حکومت عمیق تر می شود و فرار جوانان و کدر های علمی از کشور بیشتر می شود.