تا چندی قبل مناطق مرکزی عمدتاً هزاره نشین افغانستان امن ترین مناطق این کشور محسوب می‌شدند. اما اخیراً طالبان بالای ولسوالی‌های مالستان و جاغوری در ولایت غزنی حمله کردند. در جریان این حملات ده‌ها تن کشته و هزاران تن از خانه و کاشانۀ شان آواره شدند.
حملات طالبان بر ولسوالی‌های مالستان و جاغوری این پرسش را به میان می‌آورد که چرا در ۱۷ سال گذشته آن‌ها بر این مناطق حمله نمی‌کردند؟
عارف رحمانی نمایندۀ ولایت غزنی در ولسی جرگۀ افغانستان می‌گوید، طالبان می‌خواهند با تصرف مناطق هزاره نشین، یک دهلیز را به شمال افغانستان باز کنند.
وی می‌گوید:
"طالبان پس از آنکه کنترول شانرا بر مناطق عمدتاً پشتون نشین که زادگاه آنهاست، تثبیت کردند و مراکز ولسوالی‌ها را در اختیار خود گرفتند؛ حالا می‌خواهند از طریق مناطق مرکزی یعنی هزاره نشین غزنی، دایکندی، بامیان و سمنگان خود را به شمال و شمالغرب افغانستان نزدیک بسازند. هدف استراتژیک آن‌ها باز کردن یک دهلیز به سمت شمال است."
به گفته آقای رحمانی، طالبان می‌خواهند با تصرف مناطق بیشتر، به امریکا، ناتو و کشورهای حامی خود نشان دهند که آن‌ها در افغانستان نقش تعیین کننده را دارند.
اما نظر محمد مطمئن که مسایل طالبان را دنبال کرده و نظر این گروه را منعکس می‌کند می‌گوید، بین هزاره‌ها و طالبان یک توافق وجود داشت و براساس آن با همدیگر کار نداشتند.
وی می‌گوید:
"حکومت افغانستان در مناطق و ولسوالی‌های دور دست تا حد زیاد با طالبان در برخی ساحات یک نوع توافقات مخفی منطقوی را انجام داده‌است که هزاره‌ها در این عرصه از همه پیشتاز بودند. این توافقات زمانی آشکار شد که در ولایت زابل تعدادی از هزاره‌ها دستگیر و طالبان آن‌ها را رها کردند. گفته می‌شود که با طالبان حتی در موارد نظامی افراد مسلح هزاره کمک کرده‌اند، بعد از آن که هزاره‌ها از این توافقات تخطی کردند، بالای آن‌ها حمله شد."
محمد امین یک باشندۀ ولایت غزنی هم نظر مشابه دارد. محمد امین می‌گوید یک قوماندان ولسوالی جاغوری به نام باشی که اخیراً طالبان خانه وی را آتش زدند، بین این گروه و هزاره‌ها یک شخص ارتباطی بود:
"این حرف واضح است که در ۱۷، ۱۸ سال گذشته بین طالبان و هزاره‌ها یک توافق خاص وجود داشت و دارد. حتی زمانی‌که بالای شهر غزنی حملات صورت می‌گرفت، حدود یک یا یک و نیم ماه قبل از آن طالبان به هزاره‌ها اخطار دادند که بالای جاغوری حمله می‌کنیم، یا بیایید و مسئولان تعیین شده این گروه را برای ولسوالی‌های جاغوری، مالستان و ناور با خود ببرید. بعد هم آن‌ها در یک قریه مربوط ولسوالی گیلان جلسه کردند."
اما عارف رحمانی نماینده ولایت غزنی در ولسی جرگه، این ادعا را رد کرده، می‌گوید طالبان در ولسوالی قره باغ و سایر مناطق غزنی هزاره‌ها را کشته و اذیت کرده‌اند:
"من به عنوان نمایندۀ غزنی این قصیه را کاملاً تکذیب می‌کنم، هیچ توافق نوشته یا نوشته نشده، بین طالبان و هزاره‌ها وجود نداشت. بلی در ولسوالی‌های مانند خاک افغان و سایر ولسوالی‌هایی که با جاغوری همسرحد اند، حرفی بین آن‌ها وجود ندارد، اما حالا طالبانی که آمده‌اند از مناطق مختلف افغانستان هستند، حتی ترکیب قومی در واقع متعدد دارند، عدۀ زیادی از آن‌ها، یا حداقل حامیان و جنگجویان آن‌ها از خارج افغانستان اند، ملیت‌ها و هویت غیر افغانی دارند."
نظر محمد مطمئن که به عقیده وی بین طالبان و هزاره‌ها یک توافق مخفی وجود داشت می‌گوید، موافقه بین آن‌ها زمانی از بین رفت که حکیم شجاعی یک قوماندان محلی هزاره‌ها بالای مناطق طالبان حمله کرد:
"بر اساس برخی گزارش‌ها توافق بین هزاره‌ها و طالبان طوری بود که به طالبان در مناطق هزاره نشین کدام ضرر نمی‌رسد و افراد مسلح هزاره به مناطق تحت کنترول طالبان رفت و آمد نمی‌کنند. در این اوخر حکیم شجاعی که به کشتار در مناطق پشتون نشین مشهور است از این اوامر سرپیچی کرده، به برخی مناطق تحت کنترول طالبان که برای هزاره‌ها محدویت وجود داشت داخل شد، این مسئله باعث آغاز جنگ، نخست بر ضد حکیم شجاعی شد و بعد دامنۀ آن به مالستان و جاغوری رسید."
ادارۀ سره میاشت افغانستان می‌گوید، حدود یک هزار خانواده در این مناطق بی‌جا شده‌اند که اکثریت آن‌ها به شهر غزنی و بامیان رفته‌اند.
به‌خاطر جلوگیری از حملات طالبان بر ولسوالی‌های جاغوری و مالستان محمد شریف یفتلی لوی درستیز افغانستان به ولایت غزنی رفت تا قوماندۀ جنگ را خود مستقیم در دست بگیرد.
بر اساس گزارش‌ها در این جنگ‌ها حدود ۳۰ کماندوی افغان نسبت عدم آشنایی با اراضی محل کشته شده‌اند.
باشندگان محل می‌گویند که حکومت مرکزی بعد از آن که در کابل صدها تن تظاهرات را به راه انداخته، خواستار نجات ولسوالی‌های مالستان و جاغوری شدند، به این مناطق توجه کرده‌است.
